4:21 AM სახელების ახსნა ნაწილი 4 | |
| * ც * ცაბუ, ცაგო (ქართული) მოეპოვება მრავალფეროვანი ვარიანტები: ცაბა, ცაბო, ცაბუა, ცაბული, ცაბურა... ამოსავალი მნიშვნელობა ... ცაგო (ქართული) მისი ვარიანტებია: ცაგუ, ცაგული, ცაგუნია... ... ცანგალა (ქართული) ... ცარო (ქართული) მისი ვარიანტებია: ცარუ, ცავრინა, ცარინა... ... ცაცა (ქართული) მისი ვარიანტებია: ცაცო, ცაცალა, ცაცანა, ცაცუნა... ... ცეცილია ძველი რომაული სახელია, რომლის მნიშვნელობაც არ არის ნათელი. ზოგი უკავშირებს ... ციალა (ქართული). ... ციკო (ქართული) ეს სახელი ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის გმირ ... ცინარა ქართული) "მოცინარი". ვარიანტული ფორმებია: მცინარა, ცინარი, ცინუკი, ცინო... ... ციოყ გავრცელებული იყო ძირითადად სვანეთში,დადეშქელიანთა საგვარეულოში.ამჟამად ძალზე იშვიათად გვხვდება.ეტიმოლოგია უცნობია.იხ.სოზარ. ... ცირა (ქართული) მეგრულად ნიშნავს "ქალიშვილს" (შეადარეთ აგრეთვე გურული ციცა, ცა). მისივე ... ცისანა (ქართული). ... ცისია (ქართული). ... ცისკარა (ქართული)გვხვდება როგორც ვაჟის,ისე ქალის სახელად.ნიკოლაფხეშვილი ცისკარა იხსენიება"ტბეთის სულთა მატიანეში"(XIVს.,#536).აქედან წარმოქმნილი ... ცისმარა (ქართული) ვარიანტული ფორმაა ცისმარი. ... ცისნამი (ქართული). ... ციური (ქართული). ... ციცია (ქართული) ეს სახელია ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის გმირ ... ციცინო (ქართული). ... ცოტნე (ქართული)"უმცროსი","პატარა".შეადარეთ‘ცოტა’(ნ.მარის ეტიმოლოგიით):ან"მცოდნე"(ქ.ლომთათიძე).საქართველოს ისტორიიდან კარგად არის ცნობილი მონღოლთა წინააღმდეგ შეთქმულების ერთ-ერთი ... ცოქალა (ქართული) "სხვა, უცხო ქალი" (ცხო ქალ-ა), "სხვა ოჯახიდან მოსული (პატარძალი)". ... ცუცა (ქართული) მისი ვარიანტული ფორმებია: ცუცია, ცუცკა, ცუცქა, ცუცნა, ცუცუნა, ცუცუ... ... ცქირი (ქართული)მეგრული სქირის("შვილი")ფონეტიკური ვარიანტი უნდა იყოს,ან მიღებულია ცქვირ("ცქვიტი")ფუძიდან ვ-ს დაკარგვით(იხ.იოსებ ყიფშიძე:ცქვირინი ... * ძ * ძაბული (ქართული) განსაკუთრებით გავრცელებულია სამეგრელოში, მიღებული ჩანს "ძღაბი" ( "გოგო") სიტყვის ... ძაგან (სომხური)"ნაშიერი","ნაშობი","შვილი".აქედანაა გვარები: ძაგნიძე,ძაგანია,ძაგანაშვილი. ... ძაღლიკა (ქართული)ჰქვია ვაჟა-ფშაველას ერთ-ერთი პოემის გმირს, გვარად ხიმიკაურს.გავრცელებული სახელი იყო მთაში,დღეს ... ძაძუ გავრცელებული სახელია დასავლეთ საქართველოში, ყაბარდოულად ნიშნავს "ჩვილს", "ძუძუმწოვარს". მსგავსი სახელი ... ძიძია (ქართული) ალექსანდრე ყაზბეგის მოთხრობის "ხევისბერი გოჩას" ერთ-ერთი პერსონაჟის სახელია. ... * წ * წათე ამ სახელით ცნობილია ლაზიკის მეფე წათე I და მისი ძე ... წიქა (ქართული)თითქოს"წითურს"ნიშნავს(შეადარეთ ხარის სახელი წიქარა ცნობილ ხალხურ ზღაპარში).გავრცელებულია მთაში. გვხვდება ვაჟა-ფშაველას ... წყალობა ქართული სახელია,დღეს მეტად იშვიათი(იგულისხმება"ღვთის წყალობა".მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ბერძნული დოროთე,თედორე,სლავური ბოგდან,სომხური ... * ჭ * ჭაბუა ჭაბუკა(ქართული)მზეჭაბუკ-ის შეკვეცილი ფორმებია,რომელთაც აქვთ დამოუკიდებელ სახელებად ქცევის ტენდენცია.შეადარეთ ჭაბუკი.მათგან წარმოქმნილი ... ჭაბუკი (ქართული)ემთხვევა საზოგადო სახელის ფორმას და მისგან გარჩევის მიზნით სახელობითი ბრუნვის ... ჭიაბერ (ქართული)კომპოზიტური სახელია,რომლის პირველი ნაწილია ჭია("წითელი"),მეორე-ბერ("შვილი").ეს სახელი ერქვა არაერთ ისტორიულ პირს,მათ ... ჭიჭიკო (ქართული)"პატარა","პაწია".მეგრულ ზედსართავ სახელს ‘ჭიჭე’დართული აქვს კნინობითი სუფიქსი‘იკო’.გვხვდება აგრეთვე‘ია’სუფიქსიანი ფორმა ჭიჭია,ამათგან ... ჭოლა (ქართული)"ვაჟი","ყმაწვილი"(შეადარეთ მეგრულ ჭკორი-" ყმა").საალერსო ფორმებია:ჭოლიკა,ჭოლიკო.ამათგან წარმოქმნილი გვარებია:ჭოლაძე,ჭოლიკაური,ჭოლიკაშვილი,ჭოლიკიძე. ... ჭულა (ქართული)ამ სახელის განმარტების რამდენიმე შესაძლებლობა არსებობს:ა)ჭოლას ფონეტიკური ვარიანტია, ბ)‘წულ’არსებითი სახელის ... ჭუჭულა (ქართული)"წიწილა". ... * ხ * ხათუთა იგივეა რაც ხათუნა. ... ხათუნა თურქულ და ირანულ ენებში ნიშნავს "ქალბატონს", "მანდილოსანს". ქართულში საკუთარ სახელად ... ხარება (ქართული)დღეს იშვიათად იხმარება.მისგან ჩანს მიღებული გვარები:ხარაბაძე,ხარებავა.ამ უკანასკნელს უკავშირდება სოფლის სახელი ... ხარიტონ (ბერძნული)"მადლიანი","გულუხვი". ... ხარლამპი (ბერძნული)"სიხარულით გაბრწყინებული". ... ხატია (ქართული) "დახატული", ე. ი. "ძალიან ლამაზი" (შეადარეთ გამოთქმა "კალმით ნახატი"). ... ხატიჯე (არაბული) "ნაადრევად დაბადებული", "დღენაკლული". ... ხატული (ქართული). ... ხახარე (ქართული)"ახარე". ... ხახუტა (ქართული)ნაწარმოებია კნინობითის‘ტა’სუფიქსით ხახუ სახელისაგან(ბერიტა,გოგიტა,შოშიტა და სხვა სახელთა მსგავსად).მისგან მომდინარეობს გვარები:ხახუტაშვილი,ხახუტაიშვილი. ... ხვარამზე (სპარსული) "მზისა", "მზიანი". ძველი ფორმაა ხუარანძე. ასე იხსენიებს მემატიანე ვახტანგ ... ხვაშაქი (ირანული) "კარგი", "ლამაზი". ცნობილია თამარ მეფის დროინდელი დარბაისელი ქალი ხვაშაქ ... ხვთისო (ქართული)"ღმერთისა".ქართული სიტყვა ღმერთი, ჩვეულებრივ,ბრუნვის დროს იკუმშება და ნათესაობით ბრუნვაში მოდვცა ... ხვიჩა (ქართული)მეგრულად ნიშნავს"გაბრწყინებულს","მოცინარს ","მოციმციმეს".ეს სახელი ჰქვია უიარაღოს"მამელუკის"მთავარ გმირს.ხვიჩასგან არის წარმოქმნილი გვარი ... ხირლიჩა (ქართული)მისი პარარელური ფორმაა ხინჩლა,რომელიც მომდინარეობს ყინჩლა-საგან და წარმოადგენს ყინჩ-ის("კარგის")კნინობით ფორმას(გ.ბედოშვილის ... ხორეშან (სპარსული) "ბედნიერი". გავრცელებული სახელი იყო განსაკუთრებით აღმოსავლეთ საქართველოში. სხვათა შორის, ... ხოსრო (სპარსული)"კეთილი სახელის მქონე","სახელმოხვეჭილი", "სახელოვანი".იხმარებოდა სპარსეთის შაჰების ეპითეტად,აქედან კი საზოგადოდ"მეფის"მნიშვნელობა შეიძინა.მისი ... ხურსი (სპარსული)"დათვი".აქედანაა გვარები ხურციძე(←ხურსიძე)და ხურცილავა(←ხურსილავა). ... ხუტა ხუტუ–უკავშირდება ხურიტულს,სადაც ხუტუ ღვთაების ეპითეტია და ნიშნავს"მებრძოლს".შეადარეთ აგრეთვე ფალაური‘ხვატა’. ... * ჯ * ჯაბა ესაა შემოკლებული ჯაბრიელ,რომელიც თავის მხრივ წარმოადგენს ძველი ებრაული სახელის,გაბრიელის,არაბიზებულ ფორმას.გაბრიელი ... ჯავარა მომდინარეობს არაბული ჯავარ სიტყვისაგან, რაც ნიშნავს "ძვირფას ქვას", "თვალმარგალიტს", აქედან ... ჯავახ (ქართული) ეთნონიმი ქცეულია ანთროპონიმად (შეადარეთ ივერი, იმერი, კახი, და სხვ.) ... ჯამბაკურ ამ სახელის მეორე ნაწილს შეადგენს ბაკურ,პირველი ნაწილის წარმომავლობა კი საცილობელია.უკავშირებენ ... ჯამილა (არაბული) "მშვენიერი". იგივეა, რაც კამილა. შეადარეთ აგრეთვე ვაჟის სახელი ჯემალ. ... ჯამლეთ ეტიმოლოგია უცნობია. ... ჯანეტა (არაბული) "სამოთხე", შეადარე ჟანეტა. ... ჯანიკო იგივე სახელია წარმოდგენილი ქართული საალერსო‘იკო’სუფიქსით.გვხვდება როგორც ვაჟის,ისე ქალის სახელად.ამავე ფუძიდან ... ჯანიკო სპარსულ სახელს "ჯან" ( "სული", "საყვარელი") დართული აქვს ქართული სუფიქსი ... ჯანო წარმოადგენს ჯანსუღის,ჯანბერის ან სხვა რომელიმე ასეთი სახელის შემოკლებულ ფორმას. ... ჯანსუღ (სპარსული)"ვისაც სული დაეწვა"(იგულისხმება სიყვარულით),"სულ-დამწვარი","შეყვარებული" (ეტიმოლოგია საეჭვოა). ... ჯარჯი მიღებული ჩანს თურქული ჯარჩი-საგან,რაც სამოხელეო ტერმინია და ნიშნავს"ამბის გამომცხადებელს","მაცნეს". ... ჯახანა (სპარსული) "სამყარო". ... ჯაჯუ შესაძლოა წარმოადგენდეს ძერა-ს კოლხურ შესატყვისს.აქედან ჩანს წარმოქმნილი გვარი ჯაჯანიძე(ე.ი."ძერიას-ძე ").ამავე ... ჯეირანული (თურქული)გარეული ცხოველის სახელი(ჯეირანი ანუ ქურციკი)ქცეულია პიროვნულ სახელად თურქულ ენებში და ... ჯემალ (არაბული)"სილამაზე","სიკეთე","სრულქმნილება".იგივეა ქალის სახელები:კამილა,ჯამილა. ... ჯენეტ ჯენეტო(არაბული)"სამოთხე".შეადარეთ ქალის სახელი ჟანეტა//ჯანეტა. ... ჯვებე (ქართული)მეგრულად ნიშნავს"მსხვილნაკვთიანს".შეიძლება პალატალიზებული ფორმა იყოს სახელისა იობ-ჯობ-ჯობე//ჯვებე. ... ჯიბო ითვლება ჯიბრაელ-ის შემოკლებულ ფორმად(იხ.ზემოთ ჯაბა).მისგან წარმოქმნილია გვარი ჯიბუტი.ამავე სახელის კნინობითია ... ჯიმშერ (სპარსული)"ტყუპი ლომი"(ეტიმოლოგია საეჭვოა).პარალელური ფორმებია:ჯიმშედ,ჯიმშელ.აქედანაა გვარები: ჯიმშერაშვილი,ჯიმშელაშვილი,ჯიმშელეიშვილი, ჯიმშიაშვილი,ჯიმშიტაშვილი,ჯიმშერაძე,ჯიმშელაძე,ჯიმშელიძე. ... ჯოდორი (ქართული)მეგრულად ნიშნავს"მსუქანს","გოდორას" (გოდორი→ჯოდორი). ... ჯოკია ამ სახელის და მომდევნო რამდენიმე სახელის ახსნა არ მოგვეპოვება. ... ჯონდი ჯონდო ... ჯოტო (ბერძნული)იოტა("პატარა")→იოტ-ო→ჯოტო.შდრ.ჟოტია. ... ჯოჯიკ ძველი ქართული სახელია,რომლის ეტიმოლოგია უცნობია. გვხვდება ჯერ კიდევ Vს-ში(ჯოჯიკი ერქვა ... ჯუანშერ (სპარსული."ახალგაზრდა ლომი").საქართველოში ცნობილ პირთა სახელად გვხვდება უძველესი დროიდან.აქ პირველ რიგში ... ჯუმბერ გვხვდება მხოლოდ ქართულში.შესაძლოა მიღებული იყოს ჯუანშერ-ისაგან ფონეტიკური და გრაფიკული ცვლილებების ... ჯუნა (ქართული)შეიძლება ჯუანშერის შემოკლებული ფორმა იყოს.მეგრულად ნიშნავს"კოცნას". ... ჯურხა (ბალყარული)"იორღა","თოხარიკი ცხენი". ... * ჰ * ჰაიდარ (არაბული)"ლომი". ... ჰამლეტ ... ჰასან (არაბული)"კარგი".უფრო ხშირად იხმარება მისი სახეცვლილი ფორმები:ასან(იხ)ან ხასან.ამავე სახელის ვარიანტული ფორმაა ... ჰენრიხ (ძველი გერმანული)შემოკლებით ჰერნი, ენრი,ქართული მოფერებითი ფორმაა ენრიკო.ამავე ფუძიდან ნაწარმოებია ქალის .. | |
|
| |
| სულ კომენტარები: 0 | |